Reçetelere yazılan Rx veya Rp ile gösterilen reçetenin başlangıç kısmıdır. Latince “recipe” (al!) sözcüğünün kısaltılmış şeklidir.Reçete Üzerine Yazılan RP Harfleri Nereden Geliyor?
Osiris, kardeşi karanlıklar tanrısı Seth tarafından öldürülür. Osirisin eşi ve İsis sihir yoluyla hamile kalarak Osiris’in oğlu Horus’u doğurur. Horus, babasının intikamını almak isterken bir gözünü kaybeder. Bilim tanrısı Toth, Horus’un gözünü birleştirmeye çalışır ancak eksik parçayı sihirle tamamlar. Sonradan bu gözü ifade eden hiyeroglif vücut dokunulmazlığı ve sonsuz doğurganlığı simgeler (Bayat 2003).
Bu sembol sonradan, Galen aracılığı ile (MS 130 – 200) batı tıbbına girmiştir. Zaten “R” harfine benzeyen sembol yerini tamamen “R” harfine bırakmıştır. Ortaçağ’da eczacılığın gelişmesine istinaden Latince’de alınız anlamına gelen “Reci” kelimesinin ilk harfi olduğu ileri sürülmüştür. Fransızca’dan da esinlenerek (ki Latince’de de aynıdır) “Recipez” anlamına gelen “Rp” reçetelerde kullanılmaya başlanmıştır.
Reçetenin gövdesi genellikle alınız manasına gelen Rx, Rp kısaltmaları ile başlar. Esas kısmında ilaç adı veya Majistral İlaç formülü bulunur. İlaçların kullanma sıklığı belirtilir. Çocuk hastalarda yaş ve/veya kilosu reçeteye yazılmalıdır. Yetişkin hastalarda cinsiyet belirtilmelidir.
Reçetede mutlaka düzenleyen doktorun adı, soyadı, branşı, diploma nosu veya sicil numarası ve ıslak imzası bulunmalıdır.
Reçete, hekimin hastasına kullanmasını tavsiye ettiği ilaçlar için, eczacıya yazdığı imzalı bir teknik yazıdır. Hekim bununla, hastasına verilecek ilaçlar için eczacıya gerekli bilgiyi verir. Ayrıca reçetede hastanın ilacı ne şekilde kullanacağı belirtilir.
Günümüzde ilaçların pek çoğu, imal eden firmanın koyduğu özel adla adlandırılmış müstahzarlar şeklinde ve bölünemez ambalajlar içinde eczanelerde pazarlanmıştır.
Hekimler, pratik nedenlerle reçetelerine genellikle ilacın müstahzarını yazarlar. Ancak hekimin, aktif madde anlamındaki ilaçları kendine özgü bir formülasyon şeklinde reçeteye yazması mümkündür; bu şekildeki formülasyona majistral ilaç ve bu şekildeki reçetelere majistral reçete adı verilir.
Boş reçete kağıdına bir ilaç, formülasyon veya müstahzar olarak yazıldığı zaman, yazılan metin ve içerdiği bilgiler, didaktik amaçla 4 bölüme ayrılır:
1. Superskripsiyon
2. İnskripsiyon
3. Subskripsiyon
4. İnstruksiyon (kullanılış şekli)
Bu bölümlerden ilki formaliteden ibarettir; diğerleri ise yazılan ilaçla ilgilidir ve kapsamları müstahzar veya majistral ilaç yazılmasına göre değişir.
Superskripsiyon: , Rx veya Rp ile gösterilen reçetenin başlangıç kısmıdır. Latince “recipe” (al!) sözcüğünün kısaltılmış şeklidir.
 |
Reçeteye majistral ilaç formülasyonu yazılmışsa, çoğu zaman formülas¬yon çok öğelidir ve genellikle şu öğeleri içerir:İnskripsiyon: Müstahzarların adlarının, farmasötik şeklinin ve belirli bir farmasötik şekil farklı yitilikte ise, yitiliğinin yazıldığı kısımdır. Majistral formülasyonda ise bu kısım, formülasyona giren ilaçların ve yardımcı maddelerin adlarını ve miktarlarını içerir. Bazı müstahzarların, belirli bir farmasötik şekil içinde farklı miktarda veya yüzdede ilaç içeren iki veya daha fazla türleri vardır. Belirtilen şekildeki farklar, yitilik farkı olarak adlandırılır (örneğin, ampisilin veya amoksisilin müstahzarlarının 250 mg’lık ve 500 mg’lık kapsülleri ve l g’lık tabletleri olmak üzere 3 farklı yitilikte tablet veya kapsül şeklinde müstahzarları vardır).
-Etkin madde (basis): Tedavi edici etkiye sahip olan esas ilaçtır.
-Yardımcı madde (adjuvant): Etkin maddenin etkisini artıran bir ilaçtır.
-Düzeltici madde (corrective): Etkin ve yardımcı maddelerin istenmeyen etkilerini azaltan veya hoşa gitmeyen tad ve kokuları düzeltip hastalar tarafından kolaylıkla alınmalarını sağlayan maddelerdir
-Sıvağ (excipient, vehicule, taşıyıcı): Etkin ve yardımcı maddelere istenilen farmasötik şekli vermek için kullanılan ve ge¬nellikle farmakolojik etkiye sahip olmayan maddelerdir (örneğin, solüsyonlar için kullanılan su ve aromatik sular gibi).
Reçete¬de müstahzar şeklindeki ilaçlar, genellikle müstahzarın özel (ticari) adıyla ya¬zılır. Ancak, ilacın jenerik adının (genel adının) yazılması da mümkündür.
İlaçların özel adları, olduğu gibi hiç değiştirmeden yazılır. Jenerik adlar, türkçe okunuşlarına uyan bir şekilde yazılmalıdır (örneğin, xylometazoline yerine ksilometazolin gibi).
Subskripsiyon: Müstahzar şeklinde bir ilaç yazılmışsa, onun farmasötik şekil sayısını; majistral bir formülasyon yazılmışsa, onun farmasötik şeklini, farmasötik şekil sayısını ve gerekirse yapılışına ilişkin kısa bilgiyi gösteren kısımdır.
Türkiye’de müstahzarlar, belirli sayıda farmasötik şekil içeren ambalajlar (şişe, tüp vb.) içinde pazarlanır. Bu sabit ambalajlar bölünerek verilemezler. Bu nedenle, hastaya verilecek müstahzarın miktarı, reçetede farmasötik şekil sayısı üzerinden değil, ambalaj (kutu) sayısı üzerinden belirle¬nir. Dikkat edilmesi gereken bir nokta, belirli bir müstahzarın bazen farklı sa¬yıda farmasötik şekil içeren kutularının bulunmasıdır. Bu durumda, reçetede istenilen kutu sayısı ile birlikte, kutunun kaçlığı (farmasötik şekil sayısı) da belirtilmelidir.
İnstruksiyon (kullanılış biçimi): İlacın kullanılışı hakkında eczacı¬ya ve aynı zamanda hastaya hitap eden kısımdır. Bu kısmın başına genellikle “sign” yazılır. Bu, Latince “işaretle, etiketin üzerine yaz” anlamına gelen signeture sözcüğünün kısaltılmış şeklidir. Bu kısaltma yerine, onun diğer simgesi olan s harfi de konabilir. Bu kısımda, alınacak ilaç miktarı, zamanı, günde kaç kez alınacağı, hangi yoldan alınacağı ve alınış şekli hakkında diğer açıklama¬lar yazılır. “Tarif üzere alınacak” gibi deyimlerden kaçınmak gerekir.
Ayrıca bir reçetede bulunması gerekenler:
Tarih
Hastanın: İsmi, Yaşı, Hastalığı, Dosya no.
Hekimin: İsmi, Diploma no, Bölümü, Adres ve telefon ya da kurumun adı
Yorum Gönder